Suni akıl ve dijital teknolojilerdeki büyümeler, afetlerin evvelden hipotezi, afet sonrası zarar tespiti, süratli müdahale ve destek koordinasyonu gibi pek çok alanda ehemmiyetli imkânlar sağlıyor. Faal afet yönetimi için teknolojinin kullanılmasının gereklilik haline geldiğini söyleyen yeni nesil teknoloji firmayı Cerebrum Tech ’in Kurucusu ve İdare Heyeti Başkanı Dr. Erdem Erkul, “Suni akıl dayanağıyla afetler daha asıllaşmadan tüm senaryolar çalışılabilir. Uydu görüntülerinden ve sahadan gelen bilgilerin incelemeleriyle oluşturulan karar destek sistemleri idareyicilere yol gösterebilir. Saha takımlarının gereksinime uygun yönlendirilmesi gibi hayati kararlar çok daha kısa zamanda alınabilir. Afet yönetimi sistemleri su baskın, orman yangını, zelzele gibi değişik başlıklarda özelleştirilebilir” dedi.
Birleşmiş Milletler Afet Tehlike Eksiltme Büroyu UNDRR sayılarına göre zelzele, su baskın, fırtına, kuraklık ve orman yangınları gibi doğal afetler her sene vasati 160 milyon insanın yaşamını derinden etkiliyor. Can kayıplarına ve parasal hasara yol açan doğal afetlerin şiddetinin ve sıklığının yaşanan küresel abuhava krizi sebebiyle ilerleyen senelerde daha da çoğalması bekleniyor. Bu sebeple doğal afetlere karşı yerel, milli ve beynelmilel seviyelerde kurulacak afet yönetimi sistemleri büyük ehemmiyet taşıyor. Son senelerde suni akıl uygulamaları ve dijital teknolojilerde yaşanan ilerlemeler afet yönetimi mevzusunda da faal çözümlere kapı aralıyor. Sürdürülebilirlik odağında suni akıl, siber güvenlik, metaverse ve uslu şehirler teknolojileri üzerine faaliyet gösteren yeni nesil teknoloji firmayı Cerebrum Tech ’in Kurucusu ve İdare Heyeti Başkanı Dr. Erdem Erkul, faal bir afet yönetimi için teknolojiden azami seviyede yararlanılması gerektiğini ve dünyada da afet evveli ve sonrası süreçlerde suni akıl uygulamalarının süratle çoğaldığını söyledi.
Dünyada erken ihtar sistemleri için çalışmalar yapılıyor
Teknoloji ve suni zekânın afet evvelinde ve sonrasındaki kullanım alanları hakkında bilgi veren Dr. Erdem Erkul, “Yenilikçi teknolojilerden faydalanılması afet sonrasında olduğu kadar, afet öncesinde de tehlikenin eksiltilmesi ismine oldukça önemli kazanımlar sağlıyor. Afet
evveli süreçlere müteveccih suni akıl destekli sistemler, uydu görüntüleri, hava hipotezleri gibi muhtelif kaynaklardan gelen büyük ölçülerdeki bilgileri tahlil ederek erken ihtar sistemlerinin kurulmasını sağlayabiliyor. Su Baskın, fırtına, heyelan, tsunami gibi doğa hadiselerine karşı zaferle çalışabilen erken ihtar sistemleri, zelzele gibi daha sofistike doğa hadiselerine müteveccih de çalışmaların mevzusu haline geldi. Çin ve İsrail ’de iyonosferdeki elektrik yüklü parçacıklardaki dalgalanmaların tahlil edildiği misal çalışmalar var. Avrupa ve Japonya ’da ise zelzele asıllaşmadan 10-15 saniye evvelinde ihtar verebilen sistemler mevcut. Böylece bir nebze de olsa insanların tehlikesiz alanlara yöneltilmesi ve enerji santralleri gibi tehlikeli yapıların kullanım dışı vazgeçilmesi olası oluyor” dedi.
Suni akıl ile tüm afet senaryolarına hazırlık yapılmalı
Afet yönetimi süreçlerinin karmaşık ve enerjik bir yapıya sahip olduğunu vurgulayan Dr. Erkul, “Afet yönetim sürecinde süratli tasarılama, karar verme ve doğru uygulamaların yaşama geçirilmesi kritik bir öneme sahip. Bilgilerin depolanması, işlenmesi, haritalandırılması ve değerlendirilmesi için teknolojinin sağladığı imkânlara ihtiyaç var. Suni akıl dayanağıyla afetler daha asıllaşmadan tüm senaryolar hazırlanıp, üzerinde çalışılabilir. Bu senaryolara karşı mümkün eylem tasarıları hazır yakalanır. Ayrıca bu sistemlerde faal rol alacak görevliler metaverse civarında sanal simülasyonlar dayanağıyla eğitilebilir. Uydu görüntülerinden ve sahadan gelen bilgilerin incelemeleriyle oluşturulan karar destek sistemleri idareyicilere yol gösterebilir. Afet yönetimi sistemleri su baskın, orman yangını, zelzele gibi değişik mevzu başlıklarında da özelleştirilebilir” diye konuştu.
Afet sonrası süreçte suni zekânın süratinden yararlanılmalı
Suni zekânın en tesirli olduğu alanın afet sonrasındaki zamanla yarışılan arama-kurtarma ve lojistik düzeyi olduğunun altını çizen Dr. Erkul, “Suni akıl algoritmaları ile uydu görüntüsü bilgilerini işleyerek zararın ebadını çabuklukla tespit edebiliyoruz. Böylece zorunlu kol eforu ve malzeme lüzumu süratle seferber edilebilir. Bu bilgiler üzerinden oluşturulacak haritalamalar ile arama kurtarma takımları için öncelikli konumlar tanımlanabilir. Suni akıl tabanlı sistemler, afet sonrası yol ve köprülerin vaziyetini tahlil ederek en süratli rotayı tanımlayabilir. Aynı zamanda, acil gidişat ambarlarındaki malzemelerin stok gidişatı takip edilerek, beceriksiz olan malzemelerin en kısa zamanda bitirilmesi sağlanabilir. Sosyal medya bilgilerini toplayarak insanların konumu tanımlanabilir. Bu tip çalışmalar yaşanan büyük can kaybı ve imhayla hepimizi yasa boğan Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat zelzele faciasının ardından kısıtlı da olsa uygulandı. Biz de Cerebrum Tech olarak uydu görüntülerinin tahlili ve haritalama çalışmalarına elimizden geldiğince destekte bulunduk” diye konuştu.
Robotlar enkaz altına erişmekte en ehemmiyetli destekçiler
Arama-kurtarma çalışmalarında drone ile görüntüleme ve robotik gibi teknolojilerden de yararlanmak gerektiğinin altını çizen Dr. Erkul, “Dünyada afet sonrası çalışmalarda robotların öne çıktığı misalleri daha sık görmeye başladık. Takımların ulaşamadığı alanlara robotlarla erişerek enkaz altına ilkyardım ve besin gibi malzemelerin teminini sağlamak olası olabiliyor. Bu robotların karada, havada ve suda çalışan değişik versiyonları bulunuyor. Sese, ısıya duyarlı görüntüleme sistemleri de enkaz altındaki canlı varlığının tespitinde çok ehemmiyetli bir rol oynuyor. Bunlar öğrenilen ancak ülkemizde pek yaygın kullanılmayan teçhizatlar.
Afetlerde teknoloji kullanımında Amerika Birleşik Devletleri ve Çin lider
Her ne kadar son dönemlerde dünya genelinde afetler karşısında bilgi teknolojilerinin kullanımının gerekliliğine yönelik farkındalık artmış olsa da uygulamaların beklenen düzeyde olmadığı görülüyor. Bu mevzuda 2020 senesinde yapılmış bir istatistik çalışmasında, afet tehlikelerinin eksiltilmesi emeliyle teknolojinin imkânlarından faydalanma oranının Amerika Birleşik Devletleri ve Çin ’de %14-15 seviyelerinde olduğu pek çok ülkede bu ortalamanın %3-5 ’i geçemediği tespit edilmiş vaziyette. Afetlerden aşırısıyla canı yanmış bir ülke olarak devlet müesseselerimiz, özel sektör ve üniversitelerimiz ile afet idaresinde teknolojik yatırımlarımızı artırmamızın ileriki yarıyıllarda aynı acıları tekerrür yaşamamamız için oldukça ehemmiyetli olduğunu düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
Kaynak: adamnedio.com
